Proces

Verrichting

Resultaat

Stap 1

Intake

Diagnostiek

Vaststellen hulpvraag en oorzakelijke en onderhoudende factoren

Anamnese:

─   Vaststellen van het subtype geremde zaadlozing:

·       levenslang of verworven

·       globale of situationele problematiek (tijdens partnerseks)

·       gebruik van medicatie met ejaculatievertragende bijwerking

─   Differentiaal diagnose: Verminderd seksueel verlangen, erectiestoornis, pijn bij seksuele activiteit, retrograde ejaculatie

Lichamelijk onderzoek:

In principe niet noodzakelijk

Vragenlijst:

─   Vragenlijst Seksuele Disfuncties (VSD) (op indicatie)

─   Hulpvraag is opgehelderd

─   Diagnose gesteld volgens DSM-IV-TR,

·       aanvullend volgens subtypen: levenslang of verworven; globaal of situationeel

Beoordeling

─   Bespreken van bevindingen en behandelopties

─   Formuleren behandeldoel(en)

·         herstel orgasmegevoel of

·         kinderwens

─   Vaststellen behandelplan

─   Start behandeling

─   Verwijzing/overleg:

·       bij stabiele chronische comorbide problematiek: overleg met andere behandelaar voor evt. aanpassing medicatie

·       bij dominante psychische problematiek: naar GGZ

·       bij onvoldoende eigen expertise: naar arts/psycholoog-seksuoloog NVVS

Stap 2

Permission

Limited information

Normaliseren

Toestemmen

Voorlichten

Psycho-educatie seksualiteit:

─   Uitleg over:

·       prevalentie

·       voorwaarden voor bereiken van orgasme en zaadlozing

·       behandelmogelijkheden

─   Klachten verholpen: terugvalpreventie

─   Klachten niet verholpen: naar stap 3

Stap 3

Specific suggestions

Modificatie van enkele belangrijke instandhoudende of oorzakelijke factoren bij geen of weinig comorbiditeit

Eenvoudige medische interventies:

─   Bij iatrogene geremde zaadlozing:

·       overleg met behandelend arts over medicatieaanpassing of tijdelijke onderbreking

─   Klachten verholpen: terugvalpreventie

─   Klachten niet verholpen: naar stap 4

Stap 4

Intensive therapy

Modificatie van complexe met elkaar samenhangende instandhoudende of oorzakelijke factoren

Psychologische-seksuologische interventies:

─   Bij problematiek zonder ernstige individuele psychische of medische problemen of bij levenslange en verworven situatieve geremde zaadlozing:

·       gericht op generalisatie van ervaring met orgasme en zaadlozing naar partnerseks (Stappenplan orgasme bij gemeenschap)

─   Bij levenslange globale (primaire) anejaculatie gericht op:

·       bereiken (individueel) van orgasme/zaadlozing, evt. met opvangen van nachtelijke zaadlozing en cryopreservatie voor latere assisted reproduction

·       generalisatie van ervaring met orgasme en zaadlozing naar partnerseks (Stappenplan orgasme bij gemeenschap)

·       verbeteren communicatie en positieve interactie met partner (o.a. oefening Samen iets ondernemen, Wensen en grenzen, Mythes en misverstanden)

─   Klachten verholpen: terugvalpreventie

─   Klachten niet verholpen: naar stap 5

Stap 5

Evaluatie

Evaluatie en herformulering doelstelling

Farmacotherapie:

─   Chronische medicatie alleen bij een door SSRI veroorzaakte vertraagde ejaculatie

·       denk aan herbeoordeling, medicatiewijziging, evt. medicatiepauze

·       blijvend monitoren van seksuele bijwerkingen

─   Klachten verholpen: terugvalpreventie

─   Acceptatie van de disfunctie

─   Start behandeling ander probleem

Bron: Van Lankveld J., ter Kuile M., Leusink P.(2010). Seksuele Disfuncties, diagnostiek en behandeling. Houten: Bohn Stafleu Loghum.